Od dziecka, które rozpoczyna naukę w szkole oczekuje się nie tylko odpowiedniego poziomu funkcji poznawczych, ale także określonego poziomu ruchowego. Odpowiedni poziom motoryki ogólnej ciała oraz sprawność manualna jest jednym z warunków powodzenia dziecka w nauce szkolnej. Kończyna górna skupia w sobie trzy podstawowe czynności: czynność chwytną, czynność manipulacyjną, mowę ręki (najwyższą formę czynności ręki). Pisanie wymaga zarówno czynności chwytnej, jak i manipulacyjnej. Dzieci przedszkolne oraz w młodszych klasach szkoły podstawowej napotykają duże trudności w pisaniu, głównie z powodu niedostatecznej sprawności ręki. Dlatego nauki pisania nie wolno rozpoczynać zbyt wcześnie.Niezbędną do pisania sprawność manualną dziecko zdobywa w toku wykonywania różnych działań, a zwłaszcza czynności angażujących drobne ruchy palców.
Należą do nich między innymi: wydzieranie, wycinanie, naklejanie, zginanie, nawlekanie, wyszywanie, rysowanie, malowanie oraz prace konstrukcyjne. Ciekawą propozycją zajęć graficznych, a więc polegających na rysowaniu, są materiały zawarte w publikacji Marty Bogdanowicz Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej . Autorka ćwiczeń – Hana Tymichova w latach siedemdziesiątych założyła pierwszą w byłej Czechosłowacji szkołę dla dzieci dyslektycznych w Karlovych Varach. Była także wykładowcą na kursach terapii pedagogicznej oraz znaną i cenioną autorką publikacji służących usprawnianiu dzieci z trudnościami w pisaniu i czytaniu. Ćwiczenia H. Tymichovej z powodzeniem mogą służyć nie tylko do pracy z dziećmi dyslektycznymi, ale także do:
• zabaw dla dzieci w wieku 5 – 8 lat, szczególnie dla tych, które nie lubią rysować;
• ćwiczeń przygotowujących dzieci w wieku przedszkolnym, z oddziałów zerowych do nauki pisania (także dzieci leworęczne);
• zajęć terapeutycznych dla dzieci starszych, mało sprawnych ruchowo, które nie potrafia pisać szybko i ładnie.
Ćwiczenia Tymichovej wobec dzieci w wieku przedszkolnym spełniaja rolę usprawniajacą i stymulującą, gdyż wpływaja na rozwój motoryki rąk i koordynacji wzrokowo – ruchowej. Służą przede wszystkim usprawnianiu czynności rysowania, a pośrednio przygotowaniu do nauki pisania i podniesienia poziomu graficznego pisma. Niewłaściwa technika wykonywania czynności graficznych może stać się przyczyną niskiego poziomu graficznego pisma (dysgrafia) i rysunku. W szkole dziecko nie będzie nadążać za klasą, szybko się męczyć oraz zniechęcać do pisania.
Mogą pojawić się zaburzenia emocjonalno – motywacyjne (wtórne), nakładające się na zaburzenia motoryki i koordynacji wzrokowo – ruchowej (pierwotne). Celem ćwiczeń H. Tymichovej jest zapobieganie tym trudnościom lub ich pokonywanie. Ćwiczenia grafomotoryczne może dziecko z powodzeniem wykonywać w domu pod kontrolą osoby dorosłej. Autorka publikacji pisze: Pragnę podkreślić, że pierwszymi nauczycielami dziecka są mama, tata, babcia… niewłaściwe nawyki ruchowe, wyniesione z domu, ukształtowane w najwcześniejszym okresie posługiwania się ołówkiem i kredką podczas rysowania (zazwyczaj od 2 roku życia), są najtrudniejsze. Nauczycielowi w przedszkolu lub klasie pierwszej bardzo trudno jest skorygować nieprawidłowe nawyki dotyczące sposobu trzymania ołówka, wadliwej postawy ciała podczas rysowania itd. Dlatego też ważne jest świadome podejmowanie zabaw w rysowanie, podczas których nasze dziecko powoli dorasta do roli ucznia. Ministerstwo Edukacji Narodowej w 1992 roku zaakceptowało publikację M. Bogdanowicz jako materiał do użytku szkolnego dla nauczycieli. W opinii MEN napisano: Ministerstwo wysoko ocenia i aprobuje publikację do użytku we wszystkich typach szkół podstawowych, poradniach wychowawczo – zawodowych oraz przedszkolach. Polskie Towarzystwo Dysleksji zaleca publikację do wykorzystania na zajęciach terapeutycznych dla dzieci ryzyka dysleksji i dzieci leworęcznych w przedszkolach oraz dla dzieci z dysgrafią w szkołach.
Opracowała: mgr Mieczysława Miszczyk