Muzykoterapia i całe jej muzyczne bogactwo jest coraz bardziej doceniane i wykorzystywane
w procesie terapeutycznym. Liczne techniki, metody muzykoterapeutyczne są skuteczne
w pracy z każdą osobą, bez względu na wiek, pochodzenie, płeć, schorzenie, czy wykształcenie.
Jest ona wyjątkową profesją, która wywiera wpływ na organizm człowieka oraz sferę psychosomatyczną. Może ułatwiać komunikację, proces uczenia się, poprawiać koncentrację,
sferę emocjonalną oraz poznawczą, wspomagać leczenie w taki sposób, aby osiągnęła lepszą jakość życia. Muzykoterapia stanowi proces leczenia muzyką, ponadto może stanowić formę zabawy, zwłaszcza dla dzieci z zaburzeniami i różnymi trudnościami.
Jednym z zaburzeń, w leczeniu którego rola muzykoterapii jest niezwykle pomocna jest autyzm.
Dzieci z autyzmem charakteryzują się nieprawidłową komunikacją międzyludzką, niezdolne są do tworzenia odpowiednich relacji społecznych oraz posiadają obniżony poziom możliwości funkcjonowania intelektualnego. Ponadto mają zaburzoną sferę emocjonalną oraz poznawczą. Poprzez działania muzykoterapeutyczne dzieci autystyczne mogą nabyć praktyczne zachowania w zakresie komunikacji, koncentracji, percepcji słuchowej czy motorycznej. Pracując z dziećmi autystycznymi możemy zauważyć jak ważnym elementem muzycznym jest rytm. To czynnik porządkujący, powtarzający się przez pewien okres czasu, a zatem przewidywalny – a dzięki temu mogący dawać poczucie bezpieczeństwa. Rytm często towarzyszy dzieciom autystycznym przy wykonywaniu ruchów stereotypowych (możliwość rozładowania nagromadzonego napięcia) , dlatego też wykazują one szczególne zainteresowanie nim. Swobodna gra na instrumentach z terapeutą sprawia, że dzieci autystyczne stopniowo uczą się naśladować (rodzaj gry, sposób wydobywania dźwięków) oraz powtarzać odpowiednie wzorce muzyczne, potrzebne w komunikacji niewerbalnej. Improwizacja instrumentalna lub wokalna wyzwala spontaniczną aktywność u dziecka. Obserwując te zachowania, terapeuta wykorzystuje zdolności muzyczne dziecka, jego przeżycia, współuczestnicząc i nadając odpowiednią strukturę w muzycznym działaniu. Wspólne tworzenie muzyki powoduje również poprawę umiejętności motorycznych (odpowiednie chwytanie pałeczki, uderzanie w membranę, klaskanie, uderzanie stóp o podłogę) oraz sensomotorycznych (koordynacje bilateralną) (Wheeler, Shultis, Polen., 2005, s.81). Przetwarzanie materiału muzycznego wpływa na zapamiętywanie schematów, ale jednocześnie daje możliwość modyfikowania go stopniowo, przyzwyczajając dzieci autystyczne do zmian. Wzmacnia i poprawia nawiązywanie kontaktu z rówieśnikami, przez co daje satysfakcję ze wspólnego grania i zabawy (Wheeler, Shultis, Polen., 2005, s.91). Muzykoterapia przyczynia się do wzrostu tempa rozwoju mowy tych dzieci, likwidacji zaburzeń komunikacyjnych oraz zdecydowanie zmniejsza występowanie echolalii z 95% do 10% (Błeszyński, 2005, s.62). Według J. Alvin muzyka ułatwia zdobywanie przez dziecko doświadczeń sensorycznych, dotykowych i słuchowych- odczuwanie wydobywanego dźwięku oraz słuchanie i porównanie siły włożonej w uderzenie (Błeszyński, 2005, s.62). Słuchanie muzyki w trakcie relaksacji pomaga dziecku autystycznemu w obniżeniu napięcia, redukcji niepokoju, pobudliwości oraz pozwala na lepszą poprawę świadomości własnego ciała (Wheeler, Shultis, Polen, 2005, s.109). Muzykoterapia ułatwia również opanowanie podstawowej wiedzy i może wpływać na lepsze przystosowanie do życia w społeczeństwie.
Wielu badaczy wykazało, że dzieci autystyczne są niezwykle zainteresowane muzyką i jej wykonywaniem, przeżywając ją w sposób inny w porównaniu do dzieci prawidłowo rozwijających się. Stwierdzono również, że autyści reagują intensywniej na muzykę niż na inne stymulacje słuchowe. Wielu muzykoterapeutów podkreślało, że stosowanie licznych metod muzykoterapeutycznych u dzieci autystycznych poprawiało i wzmacniało: relacje interpersonalne, sferę emocjonalną, koordynacje ruchową, świadomość własnego ciała, umiejętności komunikacyjne oraz językowe.
Muzyka ma silny wpływ na dzieci z autyzmem. Wielu muzykoterapeutów podkreślało, że stosowanie różnorodnych metod muzykoterapeutycznych u dzieci z autyzmem poprawiało i wzmacniało ich relacje interpersonalne, sferę emocjonalną, koordynację ruchową, zwiększało ich świadomość własnego ciała, umiejętności komunikacyjne oraz językowe. Poprzez elementy muzyczne można stworzyć dziecku bezpieczną i przewidywalną przestrzeń, sprzyjającą zmotywowaniu do uczestniczenia w dalszej muzycznej interakcji, która w dużej mierze pozytywnie wpływa na ich sferę komunikacyjną, społeczną czy edukacyjną m.in. poprzez odpowiednie modyfikowanie zachowań, dzięki czemu mogą budować prawidłowe wzorce społeczne.
Opracowały: mgr Bitner Justyna, mgr Książka Beata