Twórcą tej metody jest R. Laban, a w Polsce spopularyzował ją
W. Gniewkowski – wg niego „metoda nie opiera się na żadnej ze znanych technik tanecznych, lecz na naturalnych tendencjach zakodowanych w duszy człowieka. Zmierzają one do samowyrażania się przy pomocy ruchu, co jest swoistym przejawem tańca, który podkreśla to, co indywidualne, osobiste.”Gimnastyka twórcza jest protestem przeciwko tradycyjnej gimnastyce uprawianej „na komendę”, w stereotypowej kolumnie ćwiczebnej. Metoda ta nazywana jest również metodą improwizacji ruchowej i daje nauczycielowi dużą swobodę wyboru zadań ruchowych. Trzeba dzieciom wyjaśnić, co mają robić, natomiast „jak robić”, to będzie wynikało z inwencji twórczej ćwiczących, ich pomysłowości, fantazji, doświadczeń ruchowych. Pokaz nauczyciela na zajęciach prowadzonych tą metodą staje się zbędny, schodzi na dalszy plan. W metodzie tej posługujemy się różnymi formami ruchu, takimi jak: odkrywanie, naśladowanie, inscenizacja, mimika, pantomima, gimnastyka.
Dzieci poznają nowe sposoby wyrażania siebie i swoich odczuć poprzez ruch własnego ciała zgodnie z rytmem muzyki lub własnej wyobraźni. Na zajęciach występuje tak pożądana integracja grupy, dzięki kontaktom między wszystkimi jej członkami, także między dziećmi bardziej lub mniej sprawnymi ruchowo. Dzieci uczą się przestrzegać norm i zasad współżycia grupowego. Poznają też różne gatunki muzyki, wyrabiają sobie nawyk wsłuchiwania się w jej przesłanie, dostosowując się do poleceń osoby prowadzącej niezależnie od tego, czy jest to nauczyciel, czy kolega z grupy. Kształtuje to umiejętność reakcji na znaki umowne, symbole, rozwija poczucie rytmu, umiejętność swobodnego i spontanicznego wyrażania muzyki ruchem całego ciała, co w rezultacie usprawnia motorykę. Zabawy tego typu dają wiele radości i okazji do spontanicznej aktywności, rozładowania nadmiaru energii, a także prowadzą do wyciszenia nagromadzonej energii. Metoda oparta jest na 16 tematach generalnych. Na zajęciach w przedszkolu W. Gniewkowski proponuje stosować pięć tematów będących podstawą metody:
I Temat: Wyczucie własnego ciała.
Przy realizacji tego tematu dzieci poznają w toku działania możliwości własnego ciała w zakresie obszerności ruchów jako instrumentu zdolnego do wykonywania ruchów we wszystkich stawach, ruchów precyzyjnych oraz ruchów obszernych. Dziecko manipuluje, bawi się własnymi rękami, nogami, palcami, wykonuje ruchy zlokalizowane w określonej części ciała w różnych pozycjach wyjściowych.
II Temat: Wyczucie przestrzeni.
Podstawowymi ćwiczeniami są tu ruchy ograniczone, skrępowane oraz szerokie i fantazyjne, ruchy penetrujące przestrzeń poprzez bieg, podskoki, skoki, obroty, itp. Ruch może odbywać się na poziomie niskim, średnim i wysokim.
III Temat: Wyczucie ciężaru ciała (siły).
Ruchy nawiązujące do tego tematu mają charakter wyrazisty, przejawiają się w mocnych chwytach, podnoszeniu, zginaniu. Ruchom silnym przeciwstawiamy ruchy lekkie, delikatne, np.:
• ruchy mocne, atletyczne, ciężkie, przygniatające swą siłą;
• ruchy żywe, wesołe, dynamiczne, energiczne;
• ruchy spokojne, delikatne, łagodne, kojące.
Realizując ten temat można wykonać bezpośrednio po sobie ruchy kontrastowe, w których napięcie przeplata się z rozluźnieniem, siła ze słabością, improwizacja ruchowa z muzyką, która nagle zmienia swój charakter.
IV Temat: Rozwijanie wyczucia płynności ruchów.
Ćwiczenia polegają na ruchach lokomocyjnych wykonywanych po bardzo różnych liniach. Mogą one być wykonywane w rytmie klaskania, uderzania w instrument perkusyjny lub z towarzyszeniem muzyki, nawet śpiewu. Dla urozmajcenia można robić przerwy w muzyce, co jest sygnałem do zatrzymania się i przyjęcia przez ćwiczących ciekawej postawy.
V Temat: Współdziałanie z partnerem lub z grupą.
Występujące w tym ćwiczeniu akcje ruchowe z partnerem lub w grupie wymagają podzielności uwagi, pilnego obserwowania partnera i jego naśladowanie. W pewnym sensie ograniczają swobodę własnego działania. Zadania ruchowe tej grupy kształtują szybki refleks oraz przez zespołowe działanie są ważnym aspektem wychowawczym w kształtowaniu uczuć społecznych, rozwijają cechy wychowania społecznego.
Omawiana metoda, która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania wychowującego , rozwijania zdolności twórczych, odkrywczych w pracy z dziećmi w przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób:
• sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia;
• przez prowadzenie większych fragmentów zajęć;
• przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą
Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne. Głównie stosuje się typowe przybory – szarfy, woreczki z materiału, krążki, kolorowe obręcze, skakanki, piłeczki, duże piłki, laski. Nietypowe przybory to – gazety, pudełka tekturowe, butelki plastikowe, szpulki po niciach .
Opracowanie: mgr Barbara Grotek