Metoda Marii i Alfreda Kniessów – po polsku można nazwać ją Ruch i rytm lub Ruch w rytmie , a wywodzi się ze szkoły gimnastycznej Marii Brauns. Metodę Ruch w rytmie autorzy zaczęli programować w latach 60 – tych, jako Studio Ruch w Rytmie , najpierw w Hanowerze, a potem we wszystkich znaczniejszych miastach Europy, a nawet poza tym kontynentem. Początkowa nazwa Studio Ruch w Rytmie została przyjęta dla podkreślenia, iż twórcy metody nastawili się w tej fazie na praktyczne eksperymentowanie swojej idei. Z czasem zrodziła się dojrzała metoda wychowania ruchowego przez rytm, dla której najbardziej charakterystyczne jest współdziałanie następujących elementów:
• ruch
• muzyka
• rytm,
• przybory
przy czym muzyka jest traktowana jako przyjemne przeżycie estetyczne. Istotą natomiast jest wyrazisty rytm będący podstawą wykonywania poszczególnych faz ruchu w czasie, czyli w określonym tempie. Twórcy metody mocno podkreślają, iż istotą metody jest ruch, a nie muzyka, co różni tę metodę od metody Orffa, który główny nacisk kładzie nie na ruch lecz na muzykę.
Metoda Kniessów – to rodzaj gimnastyki rytmicznej , twórczej , polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu. To specyficzna metoda prowadzenia zajęć wychowania fizycznego z dziećmi. Bazuje na naturalnym, zrytmizowanym i ekspresyjnym ruchu.
Pozwala na rozwijanie poczucia rytmu, wrażliwości muzycznej, ekspresji twórczej, doskonalenie koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej, orientacji w schemacie własnego ciała; harmonijne rozwijanie prawej i lewej strony ciała, stwarzanie sytuacji do poznania przez dziecko swoich możliwości ruchowych; rozumienie swojej roli w zespole – wzajemna kontrola podczas odtwarzania ruchów nauczyciela.
Wywołuje u dzieci dobre samopoczucie i przyjemne przeżycia.
Gniewkowski definiuje ją jako: „ rodzaj gimnastyki twórczej utanecznionej, polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu – poprzez eksperymentowanie środkami ruchowymi, słownymi i wzrokowymi. Rezygnuje się w niej z dotychczas powszechnie stosowanych form i środków wychowania fizycznego. Eksponuje naturalne formy ruchowe, nie stosuje baletu, technik sportowych itp.”
Charakterystyczne dla metody Kniessów jest użycie do ćwiczeń ruchowych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę .
Stosuje się następujące przybory :
• bijaki ,
• szarfy ,
• grzechotki,
• dzwoneczki ,
• wstążki,
• bębenki ,
• przepołowione łuski orzecha kokosowego,
• miotełki bibułkowe, gazetowe,
• kołatki kapslowe,
• grzechotki puszkowe,
• grzechotki butelkowe,
• woreczki z grochem,
• rolki po ręcznikach papierowych
Przybory do ćwiczeń ruchowych i przybory do wytwarzania dźwięków – te środki pomocnicze są oryginalnym pomysłem autorów i służą do pogłębienia przeżyć duchowych oraz wyegzekwowania poprawnie skoordynowanych ruchów pełnych ekspresji, o znaczeniu usprawniającym i estetycznym. Szczególnie atrakcyjne są one dla dzieci w wieku przedszkolnym, działają bowiem następujące mechanizmy psychologiczne:
1. Zabawa z przyborami stwarza atmosferę radości;
2. Postawienie ćwiczących w sytuacji zadaniowej przyczynia się do działania ukierunkowanego na cel;
3. Nacisk sytuacyjny powoduje kształcenie ruchu;
4. Intensyfikacja przez koncentrację – jest źródłem efektywności nauczania– uczenia się.
5. Elementy improwizacji tematów i układów – aktywizują uczestników i rozwijają ich twórcze działanie.
Przybory stanowią dobrą pomoc metodyczną w osiąganiu celów dydaktycznych, ponieważ: pobudzają do ruchu, rozwijają poczucie rytmu, rozwijają poczucie napięcia i rozluźnienia w takt rytmu.
Autorzy metody uważają, że przybory nie powinny hamować ruchu i muszą nadać sens czynnościom ruchowym, stąd nie mogą być ani za duże ani zbyt ciężkie.
W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie. Impulsem do podejmowania wszelkich form ruchu jest muzyka. Jest też dużo naśladownictwa i wzorowania się na prowadzącym i współćwiczących.
Główny tok zajęć polega na naśladownictwie ruchu prowadzącego, który nie tylko demonstruje ruch, ale jest również współćwiczącym, jest często osobą wiodącą, ale w miarę zainteresowania ruchowego grupy, pozostawia jej wiele swobody.
W ćwiczeniach jest dużo improwizacji, indywidualnej interpretacji muzyki, rytmu i sposobów użycia przyboru: dużo elastyczności, płynności, swady i swobody ruchu. Towarzyszy temu hedonistyczne zjawisko radości życia, uczenia się i nabywania kultury ruchu. Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje „głód” ruchu. W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonują ćwiczenia w różnych pozycjach i rytmie, co doskonale zaspokaja ich potrzebę ruchu.
Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej .
Należą do nich :
• ćwiczyć z radością ,
• rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynację ruchową ,
• poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,
• wykorzystywać muzykę i rytm jako bodźce do ćwiczeń ruchowych ,
• stosować barwne przybory do ćwiczeń , zawsze po 2 sztuki w celu
harmonijnego rozwoju prawej i lewej strony ciała ,
• przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym,
• nie nadużywać słów
Metodę cechuje szeroko rozumiana ekspresja ruchowa i duża aktywność ćwiczących. Jest ona oparta na pozytywnej motywacji, co wiąże się z zasadą podmiotowego traktowania dzieci. Ćwicząca grupa odwzorowywuje ruchy prowadzącej, a także wprowadza do zajęć wiele ciekawych ćwiczeń kreatywnych, utrzymując wszystkie ruchy w rytmicznym tempie, bądź też działając we własnym rytmie. Omawiana metoda inspiruje nowe pomysły i rozwiązania
Opracowanie: mgr Anna Miszczuk