Wprowadzenie dziecka w świat dorosłych tak, aby odnalazło w nim swoje miejsce i nauczyło się prawidłowo funkcjonować, jest bardzo złożonym procesem. Współczesne czasy są trudne i nieprzyjazne dla młodego człowieka- pełne pośpiechu, stresu i nerwowości. Rodzice, zajęci pracą i codziennymi obowiązkami zazwyczaj niewiele mają czasu dla swojej pociechy, starając się to wynagrodzić przez zapewnienie dostępu do komputera i innych elektronicznych gadżetów. Nadmiar mediów, zamiast pomagać – rozprasza, powodując, że coraz więcej dzieci ma problemy emocjonalne i coraz słabiej zna język. Maluch, który ma ograniczony zakres słownictwa, nie będzie chciał czytać, zwłaszcza, gdy w zasięgu jego ręki jest pilot telewizora lub komputer. W efekcie, możemy się spodziewać trudności od pierwszych dni szkoły i być może także w dorosłym życiu. Naukowcy zgodnie stwierdzają, że istotna poprawa kompetencji językowych jest możliwa tylko dzięki codziennemu i regularnemu obcowaniu z książką. Od najmłodszych lat powinniśmy wspólnie czytać bajki, baśnie i opowiadania, dopasowane oczywiście do wieku naszych małych czytelników. Taka forma mądrego kontaktu z dzieckiem przynosi wszystkim same korzyści. Dobór literatury zależy od wieku: trzylatki chętniej oglądają obrazki, o których się opowiada, wzbogacając ich treść na miarę własnej fantazji. Czterolatki potrafią już słuchać czytania, lecz dobrze jest gdy mają oparcie w ilustracji. Pięcio- i sześciolatki mogą słuchać dość długich opowiadań w takim stopniu interesujących aby utrzymały ich uwagę. Można dłuższe opowiadanie dzielić na odcinki czytane w kolejnych dniach. Codzienne głośne czytanie naszemu dziecku, wpływa doskonale na jego rozwój emocjonalny; dziecko czuje się ważne i kochane, gdyż spędzamy z nim czas. Buduje w sobie mocne poczucie własnej wartości- wewnętrzną siłę i wiarę, która ma olbrzymi wpływ, na jakość dalszego życia. Świat bajek i baśni to rodzaj literatury wyobrażeniowej, która świetnie dopasowana jest do rozwoju emocjonalnego dzieci, ponieważ spotykamy tu motywy, które są im bliskie; uczucia rodzinne, miłość do rodziców i dziadków, różny stosunek do rodzeństwa. Wszystko to dzieje się w atmosferze cudowności, ciepła, magii i fantazji, w którym dziecko doskonale się czuje. Mały słuchacz ma możliwość poznania i nazywania nowych, czasami nieznanych mu emocji; radości, zachwytu, fascynacji, lęku, złości i rozczarowania. Wchodząc w świat książki, dziecko przeżywa najrozmaitsze uczucia związane z losami postaci, dzięki czemu poszerza się skala jego wewnętrznych przeżyć. Nasz podopieczny uczy się szacunku dla czyjegoś nieszczęścia i bólu, dzieli smutek i radość wraz ze swoimi bohaterami. Co chyba najważniejsze, baśnie i bajki pokazują problemy życia lub świata dorosłych w sposób uproszczony. Pojawiają się też prawdziwe problemy takie jak śmierć (Dziewczynka z zapałkami) lub porzucenie (Jaś i Małgosia). Dzięki bajkom dziecko spotyka się z nimi w bezpiecznych warunkach- u boku rodzica. Co więcej, literatura dziecięca pozwala także bez lęku spojrzeć na swoje własne problemy i pokazuje sposoby poradzenia sobie samemu w trudnych sytuacjach- jednym słowem daje nadzieję na wyjście obronną ręką z każdej sytuacji!Dziecięca literatura ma też znaczenie terapeutyczne; poprzez odpowiednio dobraną lekturę, możemy wpłynąć na pobudzenie lub uspokojenie emocji dziecka, poradzenia sobie z trudną sytuacją życiową. Uczucia wywołane przez książkę, pobudzają także aktywność poznawczą, stają się bodźcem do stawiania pytań i dążeń do ich rozstrzygnięcia. W sposób naturalny i spontaniczny może dać nam to szansę na wspólną rozmowę, wyjaśnienie zawiłości życia codziennego i jego problemów.
JAK CZYTAĆ DZIECKU
Czytać codziennie przez co najmniej 20 min. – czas czytania dostosować do przedziału uwagi dziecka, początkowo może być krótki, stopniowo można go wydłużać, chodzi jednak o codzienny rytuał czytania. Dobrą porą jest wieczór przed snem. Czytanie powinno się zawsze kojarzyć dziecku z radością – nigdy z przymusem, karą czy nudą.- Wybierać wyłącznie książki ciekawe i wartościowe dla dziecka, jeśli dziecko o to prosi warto wielokrotnie czytać tę samą książkę, czy wiersz. Należy pozwalać na pytania, powrót do poprzedniej strony, rozmowy zainspirowane tekstem – ta część głośnego czytania najbardziej rozwija intelekt i wrażliwość dziecka.- Reklamować czytanie własnym przykładem – dzieci powinny widzieć dorosłych pogrążonych we własnych lekturach książek i czasopism.
CZYTANIE DZIECIOM: ROZWIJA INTELEKTUALNIE
Codzienne czytanie dzieciom i prowadzony jednocześnie dialog – równie istotny jak lektura – nie tylko wzbogaca zasób słów i doskonali znajomość zasad i struktur języka, ale także stwarza okazję do formułowania i wyrażania własnych myśli, dzięki czemu dziecko osiąga swobodę w myśleniu i w mówieniu. Słuchając, maluch śledzi rozwój akcji i dialogów, dostrzega i przewiduje konsekwencje oraz zależności przyczynowo-skutkowe, a nawet wyłapuje niekonsekwencje w zachowaniach postaci lub konstrukcji opowieści. Dzięki lekturze dajemy naszej pociesze zasoby intelektualne i duchowe, które prowadzą do mądrzejszego i lepszego życia. Prawdopodobnie takie dziecko wybierze dla siebie mądrzejszy życiowy scenariusz niż jego rówieśnik niemający stałego kontaktu z książkami.
Podsumowanie
Jestem przekonana, że przekazując naszym dzieciom umiejętność i chęć samodzielnego czytania przekazujemy im bezpieczeństwo na ich przyszłej drodze życiowej, radość z przyjemności czytania w wolnych chwilach oraz pamięć wspólnie spędzonych, radosnych chwil. Myślę, że także dla nas nie będzie to czas stracony, gdyż pozwoli nam na nawiązanie kontaktu emocjonalnego z naszym dzieckiem, śledzenie jego reakcji oraz wspólne odkrywanie sensu i piękna literatury dziecięcej.
Bibliografia:
Dlaczego warto czytać? – Literka. Pl
S.Frycie i Kaniowska- Lewańska, Kultura literacka w przedszkolu, tom I, Warszawa, 1988.
J. A.Przecławska, Literatura dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1978.
Desmurget M., Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci), Warszawa 2012.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć, Kraków 2012.
Opracowanie; mgr Beata Książka