Wiadomo było już w czasach starożytnych, że między ciałem a umysłem istnieje bardzo ścisły związek. Potwierdzają to także badania prowadzone obecnie przez naukowców. Zależność tą zauważył także twórca metody zwanej Kinezjologia Edukacyjna dr Paul Dennison, który w swojej walce o znalezienie sposobu wyjścia z własnej dysleksji i kłopotów ze wzrokiem, opracował podstawy programu zwanego inaczej Gimnastyką Mózgu. Dennison od początku koncentrował się na przyczynach i leczeniu trudności w uczeniu się. Badał u dzieci zależność między ruchem a rozwojem mowy oraz zdolnościami czytania i pisania. Kinezjologia Edukacyjna wspomaga procesy nauczania oraz korygowania poprzez ruch dysfunkcji rozwojowych dzieci i młodzieży. Mogą ją również z powodzeniem stosować osoby dorosłe, w celu podwyższenia stopnia wykorzystania ich potencjału umysłowego. Od innych metod wspomagających proces nauczania, kinezjologia edukacyjna wyróżnia się tym, że jest oparta w głównej mierze na ruchu, tj. ćwiczeniach psychomotorycznych usprawniających ciało, aktywizujących system nerwowy, rozładowujących napięcia wywołane stresem, podnoszących energię. Metoda ta bazuje na odkryciach dotyczących wpływu stanu mięśni oraz pewnych skoordynowanych ruchów ciała, na możliwości efektywnego uczenia się. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że pod względem pełnionych funkcji, półkule mózgowe różnią się między sobą diametralnie, a proces ten rozpoczyna się już w życiu płodowym. Bardzo wcześnie również kształtuje się dominacja jednej z nich. Półkula lewa – zwana logiczną, odpowiada za pamięć krótkoterminową, racjonalne myślenie, analizę, logikę, poczucie czasu. To dzięki niej łatwo przyswajamy sobie w szkole ortografię, gramatykę i przedmioty ścisłe. Półkula prawa – zwana całościową, związana jest z intuicją, syntezą, emocjami i wyobraźnią. To ona pozwala rozróżnić kształty, kolory, zrozumieć język przenośni. W praktyce rzecz wygląda następująco. Podczas czytania lewa półkula pozwala rozłożyć zdania na słowa, słowa na sylaby, sylaby na litery. Dzięki prawej półkuli płynnie czytamy łączymy w całość i rozumiemy sens. W czasie słuchania, najpierw informacja trafia do prawej półkuli, ponieważ tam mieści się ośrodek rozpoznawania dźwięków. Abyśmy mogli zrozumieć kontekst zdania impuls jest przekazywany do prawej półkuli. Jak widać nasze oczy, uszy oraz strony ciała pełnią bardzo wyspecjalizowane funkcje. Lewe oko (prawa półkula) widzi daleko, rozpoznaje formy, kolory, kształt, rozłożenie w przestrzeni i asymetrię. Prawe oko (lewa półkula) widzi blisko, płaski obraz, symetrię. Podobnie różną percepcję mają nasze uszy. Wynika z tego, że tylko jednakowa synchronizacja, praca całego ciała może przynieść efekty w procesie postrzegania i uczenia się. Pomimo swej różnorodności, każda z półkul pełni tak samo ważne funkcje w naszym życiu, nauce i postrzeganiu. Przykładem harmonijnej pracy racjonalnego myślenia (lewa półkula) intuicyjnego wyczuwania (prawa półkula) jest geniusz Einsteina, Leonarda da Vinci, Picassa. Bardzo ważnym odkryciem dr Paula Dennisona jest stwierdzenie ścisłego związku pomiędzy stanem mięśni a możliwościami uczenia się. Udowodnił on, że człowiek odczuwający stres ma przykurczone, napięte mięśnie, co blokuje przepływ bodźców nerwowych, a tym samym utrudnia uczenie się. Nasza inteligencja, zdolności uczenia się, twórczość nie zależą od wagi, wielkości mózgu, czy też od ilości komórek nerwowych, jak dawniej twierdzono, ale od ilości połączeń między neuronami. Skoordynowane ruchy, jakie proponuje nam gimnastyka mózgu poprawia procesy pamięci, koncentracji, twórczego myślenia, pisania, czytania, poprawnej wymowy eliminuje nadmiar stresu oraz korzystnie wpływa na koordynację ciała.
Jak mówił Paul E. Dennison: „Ruch jest drzwiami do uczenia się”.
Kinezjologia edukacyjna, czyli metoda P. Dennisona, to specjalnie opracowany zestaw działań i ćwiczeń psychomotorycznych. Dostarczają one bodźców do mózgu, dlatego mówi się, że jest to Gimnastyka Mózgu i powodują wzrost ilości połączeń nerwowych. Odblokowują to, co na różnych etapach rozwoju człowieka z różnych powodów zostało zablokowane. Dzięki temu możliwe jest obudzenie mózgu, zintegrowanie różnych jego części i pełniejsze wykorzystanie obu półkul mózgowych. Chodzi o to, aby poprawić koordynację ciała, zrównoważyć możliwości intelektualne i emocjonalne człowieka, aby wrócić do tego, co zostało zaprzepaszczone poprzez stresy i zbytnią ingerencję w naturalny, swobodny tryb uczenia się.
Dzięki wykorzystaniu naturalnej potrzeby ruchu, możemy oddziaływać na nasz mózg. Innymi słowy, usprawniamy nasze ciało i aktywizujemy system nerwowy. Gimnastyka Mózgu, to nic innego jak wykorzystanie naturalnej potrzeby ruchu.
Kinezjologia edukacyjna, może być wykorzystywana przez rodziców dzieci w każdym wieku. Główne zalety ćwiczeń, tą metodą, to: polepszenie koordynacji wzrokowo- ruchowej, doskonalenie i integracja połączeń lewej i prawej półkuli mózgu, lepsza motywacja do nauki, większy zakres pamięci, lepsza koncentracja. Problemy z pisaniem, czytaniem i liczeniem zdecydowanie zmniejszają się. Gimnastyka mózgu sprawia, że dzieci nie traktują uczenia się, jako kary. Poznawanie świata i zdobywanie wiedzy, staje się dla nich przyjemnością. Ćwiczenia z zakresu Gimnastyki Mózgu możemy wykonywać z naszymi dziećmi w domu, jako elementy zabawy. Wszystko powinno odbywać się w radosnej atmosferze, zachęcającej do ćwiczenia. Dlatego dla lepszego efektu możemy wykorzystać na przykład szarfy, kolorowe piłki, czy baloniki. Wtedy ćwiczenia z pewnością będą dla dzieci atrakcyjną zabawą, a nie przykrym obowiązkiem. Jednak wszystkie ćwiczenia, musimy wykonywać spokojnie, bez napięć i co najważniejsze prawidłowo oddychając.
Pewnie wiele osób pamięta z dzieciństwa, jak kreśliło ręką znak ósemki w powietrzu, albo siedząc na podłodze sięgało po piłkę, wykonując skłon całej klatki piersiowej. Dotykanie łokciem przeciwległego kolona, czy krążenie szyją podczas wychowania fizycznego, to nic innego jak Gimnastyka Mózgu.
Kinezjologia edukacyjna- przykłady ćwiczeń
Ćwiczenia naprzemienne:
Dziecko na przemian dotyka rękoma przeciwległych kolan. Prawą ręką, za plecami, sięga do lewej stopy i odwrotnie. Ruchy, te świetnie sprawdzają się, na przykład podczas porannej gimnastyki, przed odrabianiem lekcji w domu, czy sprawdzianem. Robiąc wygibasy przy okazji ćwiczymy mózg. Wykonujemy je około 5 razy.
Leniwe ósemki:
Lewą rękę wyciągamy przed siebie. Zaczynając od środka, na wysokości wzroku kreślimy lewym kciukiem znak ósemki. Leniwe ósemki rysujemy w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara, poruszając ręką w lewą stronę i do góry. Powtarzamy, tę czynność kilka razy i następnie zmieniamy rękę.
Rysowanie oburącz:
Bawimy się w malarza i obiema rękami naraz wykonujemy ruchy, przypominające “bazgranie” po płótnie. Jednak nie zapominamy o poruszaniu głową i oczami, aby nie dopuścić do usztywnienia ciała.
Słoń:
Tym razem zamieniamy się w słonia! Lewe ucho, kładziemy na lewym ramieniu, tak aby ręka, stworzyła “trąbę słonia”. Nogi mamy ugięte w kolanach, a oczami wodzimy za poruszającą się ręką, która kreśli w powietrzu “leniwe ósemki” podobnie, jak w poprzednim ćwiczeniu. Potem zmieniamy strony i robimy, to samo.
Krążenie szyją:
Powolnym, delikatnym ruchem wykonujemy ruch głową, który polega na przenoszeniu jej od jednego do drugiego obojczyka. Ponadto broda powinna przylegać do ciała. Jest, to świetne ćwiczenie dla dzieci, które mają problemy z mową, zadaniami matematycznymi, równowagą, dlatego warto je wykonywać.
Sięganie po piłkę:
Po pierwsze siadamy na podłodze, nogi krzyżujemy. Następnie klatkę piersiową przechylamy do przodu, tak jakbyśmy chcieli sięgnąć po piłkę. Podczas skłonu wydychamy powietrze, a głową sięgamy do nóg.
Aktywna ręka:
Ramiona są rozluźnione. Wyprostowaną lewą rękę podnosimy do góry. Następnie prawą dłonią, łapiemy lewą rękę, między barkiem, a łokciem. Robimy wydech i w tym czasie lewą ręką stawiamy opór. Podczas wdechu liczymy do ośmiu. Po chwili zmieniamy ręce i wykonujemy wszystko od nowa, w czterech pozycjach, takich jak: ręka odchylona daleko za głowę, ręka przed głową, ramię dotyka ucha, ręka w bok.
Kapturek myśliciela:
To ćwiczenie doskonali zmysł słuchu oraz pamięć. Dlatego, warto je wykonywać, jak najczęściej. Za pomocą kciuka i palca wskazującego odchylamy delikatnie, do tyłu małżowinę uszną. Potem zaczynamy masować ucho, zaczynają od góry i kończąc na płatku ucha. Powtarzamy kilka razy.
Kinezjologia edukacyjna, to..
Podsumowując Gimnastyka Mózgu, to proste, ćwiczenia ruchowe, które mogą być wykorzystywane, jako elementy zabaw z dziećmi. Dzieci bawią się, relaksują, ponadto ćwiczą koncentrację, małą i dużą motorykę oraz pamięć. Dlatego możemy ćwiczyć z dzieckiem w domu, tworzyć układy choreograficzne, śmiać się i odprężyć. Gimnastyka Mózgu, może być fajnym sposobem na pożyteczne spędzanie wolnego czasu.
Opracowanie:
Nauczycielki oddziału II
mgr Anna Miszczuk
mgr Jolanta Sucholewska