Dziecko autystyczne skupione na autostymulacji (zachowaniach trudnych) ma utrudniony kontakt ze sobą. Kiedy tych zachowań jest mniej, łatwiej jest przeprowadzić trening czystości, który powinien być wprowadzany w 30 miesiącu życia dziecka. Dzieci zdrowe, obserwują i naśladują zachowania dorosłych. Dzieci zaburzone nie obserwują. Podczas wprowadzania treningu czystości bardzo ważny jest pewien poziom rozwoju dziecka. Osiągnięcie go powoduje, że potrafi ono przez 60-90 minut powstrzymywać się od oddawania moczu, odczuwa parcie na pęcherz oraz ma świadomość, że się zmoczyło. Potrafi także siedzieć na sedesie około 15 min i wykazuje odpowiednią sprawność fizyczną przy czynnościach z załatwianiem potrzeb. Przy dzieciach z zaburzeniami przygotowujemy dziecko od razu do sedesu, bo przyzwyczaja się do sedesu. Czynność musi być od razu zgeneralizowana.
Plan korzystania z toalety
• Terapeuta – rodzic sprawuje kontrolę, ingeruje w trening – dziecko powinno nauczyć się wypróżniania w toalecie.
• odstępy czasowe 90 min, jeżeli dziecko nic nie zrobiło skracamy drugi odstęp do 60 min
Błędy:
• zbyt często zabieramy dziecko do toalety – nie nauczy się normalnego odstępu czasowego.
• zabieramy do toalety tylko wtedy, gdy widzimy oznaki pragnienia – hamujemy samodzielną reakcję dziecka, odpowiedzialność przechodzi na terapeutę (dziecko ma wyczekiwać na pójście do toalety – odbiór potrzeby).
• stałe odstępy
Procedura:
- Sadzamy dziecko na sedesie, co 3 min nagradzamy za spokojne prawidłowe siedzenie, można je czymś zająć, ale nie czymś bardzo absorbującym, kiedy siedzi i załatwi potrzebę wyraźnie wzmacniamy tą czynność. Kiedy się nie załatwi, wraca za 60 min. Kiedy dziecko się zmoczy, procedura korekcyjna, dziecko sprząta to miejsce, w którym się to zdarzyło, nie krzyczymy, nasza reakcja ma być neutralna, samo sprzątanie jest bardzo wzmacniające (pozytywne znaczenie). Prowadzimy kilkakrotnie dziecko z tego miejsca do toalety – konsekwencja. Błędy służą jako nauka, dziecko wyciąga wnioski. Podczas treningu dziecko nie ma pieluch ani w dzień ani w nocy. Jeżeli podczas treningu nie zdarzają się wypadki, to wydłużamy czas odstępów treningów (stopniowoco 15 min). To powoduje, że dziecko samo wychodzi do toalety.
- Kształtowanie samodzielności u dziecka podczas korzystania z toalety i zaspokajania potrzeb:
• wydłużanie odstępów czasowych,
• sadzamy dziecko na krześle obok sedesu, dziecko jest rozebrane,
• nagradzamy za spokojne siedzenie na krześle, gdy wstaje intensywnie je nagradzamy
• gdy przydarzy się zmoczenie też procedura korekcyjna
• krzesło przestawiane jest coraz dalej od toalety, dokładamy ubrania. Musi pamiętać
o zdjęciu ubrań.
Nie stosujemy podpowiedzi. Dziecko nie jest przesadzane z krzesła na sedes ( nie w trakcie siusiania). Jak najmniejsze podpowiedzi i wycofujemy je. - Wzmacnianie bycia suchym, zadajemy dziecku pytanie czy spodnie, majtki są suche, gdy suche wzmacniamy je, gdy nie, procedura korekcyjna.
- Wydłużamy przerwę w sprawdzaniu.
3.Nie zmieniamy szybko pieluch.
Intensywny trening toaletowy
Podobne do samodzielnego korzystania z toalety. Wstrzymujemy podawanie napojów – będzie łasy na wzmocnienia.
Podczas treningu podajemy dużo napojów (2 – 2,5 h): - Zrozumienie, że ma załatwić się na sedesie. Sadzamy blisko toalety, rozbieramy, podajemy napoje, gdy załatwi się, to wzmacniamy, robimy 10min na zabawę. Rzadziej zdarzają się wypadki.
- Usamodzielnienie, odsuwamy krzesełko.
- Generalizacja, ubranie dziecka.
Łatwiej jest przeprowadzić trening toaletowy z oddawaniem moczu, bo to się odbywa częściej. Trudno jest natomiast odbić systematyczny trening oddawania stolca. Związane jest to także z dietą dziecka, z nawykami żywieniowymi, z problemami układu pokarmowego. Ważna jest konsultacja medyczna od strony fizjologicznej
i diety. Należy wykluczyć zaburzenia. Dokładne przeprowadzenia wywiadu: często pojawiają się rutyny, różne zachowania związane z oddawaniem stolca. Rutyny: tylko w określonych porach, określonych miejscach, w ukryciu. Jeżeli dziecku uda się normalnie załatwić w toalecie, należy użyć maksymalnie atrakcyjnych wzmocnień.
Załatwianie potrzeb fizjologicznych nocą.
Nocą odbywa się to odruchowo, mimowolnie. Trzeba stworzyć nawyk: poczucie pełnego pęcherza – pójście do toalety. Czasami dziecku nie chce się wstać w nocy – problem z motywacją, wtedy najczęściej załatwia się nad ranem. Należy stosować atrakcyjne wzmocnienia, żeby miało motywację.
Opracowanie: mgr Barbara Kolasa