Swobodny kontakt z dzieckiem oparty na zrównoważeniu uczuciowym rodziców i ich autonomii wewnętrznej jest fundamentem do powstawania prawidłowych postaw wobec dziecka, do których należą: akceptacja, współdziałanie, dawanie właściwej swobody, uznanie praw dziecka.
Akceptacja dziecka – to przyjęcie go takim, jakie jest, z jego cechami fizycznymi, usposobieniem, z jego umysłowymi możliwościami i łatwością osiągnięć w jednych dziedzinach, a ograniczeniami i trudnościami w innych. Akceptujący rodzice rzeczywiście lubią swoje dziecko i nie ukrywają przed nim tego uczucia. Kontakt z nim jest dla nich przyjemnością i daje im zadowolenie. Uważają je za godne pochwał i jawnie je aprobują. Kiedy jest niegrzeczne lub coś przeskrobie dają mu do zrozumienia, że naganny jest ten właśnie izolowany fragment jego zachowania, a nie jego osobowość. Starają się poznać jego potrzeby i zaspokoić je. Pozwalają na uczuciową niezależność. Dziecko doświadczające akceptacji ma poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia z własnego istnienia. Akceptacja dziecka przez rodziców sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałej więzi emocjonalnej, do przywiązania oraz zdolności do wyrażania uczuć, a wiec dziecko może być wesołe, przyjacielskie, miłe, usłużne, współczujące, a także dzięki poczuciu bezpieczeństwa – odważne.
Wychowanie dziecka jest jednym z najtrudniejszych zadań dla rodziców. Sam fakt posiadania dziecka jest różnie odbierany przez rodziców. Najczęściej rodzice pragną zapewnić dziecku to, czego sami nigdy nie zaznali. Wszyscy rodzice pragną szczęścia dla swoich dzieci. Dążą do tego, aby wychować zdrowych fizycznie i emocjonalnie ludzi, którzy będą potrafili wykształcić w sobie wiarę we własne siły i przeświadczenia o celowości swojego życia.
Rodzice powinni pamiętać, iż dziecko nawet najmniejsze ma swoje prawa, które my dorośli powinniśmy szanować i respektować.
Podstawowe PRAWA DZIECKA to:
- Prawo do życia w godnych warunków (bez krzyku, lekceważenia czy poniżania);
- Prawo do miłości najbliższych (odczuwania radości, szczęścia czy smutku);
- Prawo do okazywania szacunku i zrozumienia;
- Prawo do bycia kochanym takim, jakim jest;
- Prawo do wolności i kształtowania własnych przekonań;
Ważne jest, aby dziecko wychowywało się w rodzinie funkcjonującej prawidłowo, w której są podmiotami a nie przedmiotami, gdzie przestrzegane są prawa i potrzeby dziecka. Wobec swoich dzieci rodzice często powielają styl wychowania wyniesiony z domu rodzinnego. Wszyscy nosimy w sobie dziedzictwo swojego dzieciństwa. Pamiętamy metody wychowawcze naszych rodziców, które nam nie odpowiadały, a mimo to , trudno nam ich uniknąć wobec swoich dzieci. Powinniśmy pamiętać, że wszystkie dzieci przysparzają rodzicom problemów swoim zachowaniem, a rodzice powinni nauczyć się radzić z tymi często ma problemami. Wychowanie bowiem, jeśli podchodzimy do niego rzetelnie jest wielką pracą. Dobrzy rodzice teoretycznie powinni umieć radzić sobie w każdej sytuacji, są to jednak tylko pobożne życzenia, gdyż życie modyfikuje nasze rodzicielskie postawy
POSTAWY RODZICÓW:
- Rodzice przesadnie krytyczni – patrzą na dziecko okiem sędziego, nic nie jest wystarczająco dobre.
Dziecko za wszelką cenę chce zadowolić rodziców, aby w ten sposób zdobyć ich miłość i akceptację. Kształtuje o sobie opinię, jako kimś mało zdolnym i nieudolnym. Jako dorosły będzie niezadowolony z siebie.
- Rodzice przesadnie wymagający – rodzice bardzo wymagający wobec siebie, są nierealnie wymagający wobec swoich dzieci.
Dziecko za wszelką cenę chce sprostać wymaganiom rodziców, co oznacza rezygnację z dzieciństwa, przyjemności, kontaktów z rówieśnikami. W wieku dojrzałym człowiek taki będzie ogarnięty nałogiem pracy, albo wybierze egzystencję na marginesie społecznym.
- Rodzice obiecywacze – chcą osiągnąć posłuszeństwo dziecka poprzez obiecywanie nagród, nie zawsze dotrzymują słowa.
Dziecko często ma poczucie winy, nie dostało nagrody, bo nie zasłużyło. Jako dorosły będzie nieufny i nie będzie domagało się niczego dla siebie.
- Rodzice nieobecni lub nieskuteczni – pracują z dala od domu, albo będąc w domu nie panują nad życiem rodzinnym. Przyczyną może być patologia rodziny lub choroba albo niezaradność.
Dziecko przyjmuje na siebie obowiązki domowe. Staje się rodzicem dla rodzeństwa. Nie ma dzieciństwa. W dorosłym życiu przyjmie rolę opiekuna.
- Rodzice władczy lub obojętni – rodzice tacy nie uczestniczą w życiu dziecka, rozkazują, nie dyskutują z dziećmi.
Dziecko czuje się niechciane i nieszanowane. W wieku dorosłym taki człowiek boi się odrzucenia i bardzo opornie wchodzi w związki z innymi.
- Rodzice nadopiekuńczy – zatarte są granice między rodzicem i dzieckiem. Dziecko jest na siłę udziecinniane. Nie ma możliwości rozwoju emocjonalnego, ani popełniania błędów.
Dziecko czuje się uzależnione i nieudolne. Kiedy ma działać samo wpada w panikę. W wieku dorosłym taki człowiek czuje się zagubiony w relacjach z ludźmi.
Oczywiście poszczególne postawy rodzicielskie, jak i relacje dziecięce wzajemnie się przenikają. Nie ulega wątpliwości, że nieprawidłowe postawy rodzicielskie prowadzą do emocjonalnych zaburzeń u dzieci. W dorosłym życiu kładzie się cieniem ciężar przeszłości i często tacy ludzie, nie potrafią stworzyć właściwego środowiska swoim z kolei dzieciom. Chodzi o to, aby przełamać złe wzorce i zbudować wokół dziecka zdrową i zrównoważoną atmosferę. Każdy chce być dla swoich dzieci dobrym rodzicem. Stwórzmy zatem dziecku bezpieczne, korzystne środowisko sprzyjające rozwojowi i osiąganiu dojrzałości.
Powinno, jednak rodzicom zależeć, aby dziecko wzrastało w kochającej się rodzinie o prawidłowych postawach społeczno – moralnych, gdyż to właściwie rodzina dostarcza dzieciom wzorców do naśladowania i tu dziecko uczy się obcowania z innymi ludźmi, stosunku do otaczającego świata – wzorce zachowań wyniesione z domu. Starajmy się poświęcić dziecku jak najwięcej czasu, bo tylko wówczas, gdy zaspokojone będą jego fizyczne i emocjonalne potrzeby, będzie się czuło bezpieczne, docenione i otoczone miłością. Dziecko powinno mieć pewność, że zawsze obok będzie ktoś, kto o nie zadba. Oczekuje, że zostanie wysłuchane, a to co powie, będzie uznane za ważne. Doświadczanie ciągłej troski i miłości jest prawem – należy mu się bez żadnych warunków wstępnych. Nie musi nic dawać w zamian. Jest wyjątkowe, dlatego po prostu, że jest. Może ufać, że jego rodzina zawsze przyjdzie mu z pomocą. Dom powinien być schronieniem przed światem, a jednocześnie miejscem, gdzie wiele energii poświęca się, aby świat był bezpieczny.
W rodzinie funkcjonującej nieprawidłowo, do potrzeb dzieci nie przywiązuje się większej uwagi. Nie znajdują się one na pierwszym miejscu. Uwaga rodziny nie skupia się na dziecku. Potrzeby fizyczne są, lub nie są zaspokajane. Natomiast potrzeby emocjonalne są zaspokajane niekonsekwentnie, sporadycznie. W rodzinach tych główny nacisk kładzie się na posłuszeństwo dzieci, dzięki czemu ubywa stresów. W procesie tym zupełnie gubi się dziecko, jako człowiek ze swoimi własnymi potrzebami i pragnieniami.
Pamiętajmy, że w zdrowej rodzinie, zadaniem rodziców jest opieka nad dziećmi.
CZYM DZIECKO ŻYJE – TEGO SIĘ UCZY…
- Jeśli dziecko żyje w atmosferze krytyki, uczy się potępiać
- Jeśli dziecko doświadcza wrogości, uczy się walczyć
- Jeśli dziecko musi znosić kpiny, uczy się nieśmiałości
- Jeśli dziecko jest zawstydzone, uczy się poczucia winy
- Jeśli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, uczy się być cierpliwym
- Jeśli dziecko żyje w atmosferze zachęty, uczy się ufności
- Jeśli dziecko jest akceptowane i chwalone, uczy się doceniać innych
- Jeśli dziecko żyje w atmosferze uczciwości, uczy się sprawiedliwości
- Jeśli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa, uczy się ufności
- Jeśli dziecko żyje w atmosferze aprobaty, uczy się lubić siebie
- Jeśli dziecko żyje w klimacie akceptacji i przyjaźni, uczy się jak znaleźć miłość w świecie!!
Opracowanie: mgr Anna Miszczuk