Podstawą efektywnego funkcjonowania w dzisiejszym świecie jest posiadanie niezbędnej wiedzy społecznej. Dzięki temu możemy określić kompetencje społeczne czyli zdolność do tworzenia i utrzymywania relacji z innymi ludźmi oraz nadawania im określonych wartości. Samo posiadanie tych kompetencji nie gwarantuje jednak umiejętności przełożenia ich na codzienne życie i zachowanie.
Trening umiejętności społecznych daje możliwość przećwiczenia, modelowania czy też całkowitej zmiany zachowania. Naturalny trening społeczny to przede wszystkim doświadczenia społeczne czy rodzinne. Każda codzienna sytuacja jest możliwością do doskonalenia umiejętności.
Cele treningu umiejętności społecznych:
- optymalizacja zachowań społecznych
- korygowanie nieprawidłowych nawyków i zastąpienie ich nawykami adekwatnymi do sytuacji
- uzyskanie umiejętności, kompetencji i wiedzy społecznej
- przełożenie wyuczonych i wyćwiczonych zachowań do rzeczywistości! (najważniejsze)
Efektywność treningów danego dziecka zależy od:
- możliwości psychofizycznych
- zdolności komunikowania się
- wychowania
- środowiska, w którym żyje
Trening umiejętności społecznych polega na nabywaniu i podnoszeniu konkretnych umiejętności społecznych, czyli zachowań stosowanych do zaistniałej sytuacji, a także na oduczaniu zachowań niepożądanych i nieadekwatnych. Uczestnik treningu nabywa wachlarz zachowań, które może skutecznie wykorzystać w konkretnej rzeczywistej sytuacji.
Trening u niektórych dzieci może trwać nawet kilka miesięcy a nawet lat (zachowanie nie zmieni się w mgnieniu oka), poza tym w szybkim tempie nie zmienimy zachowania dziecka na adekwatne i akceptowane społecznie. Trening jest długim i systematycznym procesem.
Udział w zajęciach TUS obejmuje ćwiczenia w zakresie:
- opanowania czynności samoobsługowych i swobodnego posługiwania się nimi
w praktyce - nauki samodzielnego realizowania różnych typów zabaw w tym manipulacyjnych, konstrukcyjnych i naśladowczych
- nauki adekwatnego wykorzystywania zabawek podczas zabawy własnej
- wykształcenia umiejętności współdziałania w grupie, współpracy zarówno z rówieśnikami jak i dorosłymi
- trenowania adekwatnych zachowań społecznych
- umiejętności komunikacji
- treningu prawidłowej ekspresji emocji, wyrażania potrzeb
- wdrożenia i respektowania podstawowych norm i zasad współżycia społecznego
- wypracowania odporności na frustrację i stres
Techniki wykorzystywane w treningu umiejętności społecznych:
- Wykonywanie instrukcji – każda z ćwiczonych umiejętności rozpisywana jest w formie instrukcji ,,krok po kroku”. Instrukcja musi byś napisana prostym i dostępnym językiem. Instrukcja może mieć również formę obrazkową – łańcuchy czynności.
- Odgrywanie ról – zademonstrowanie instrukcji dziecku, potem rolę odgrywa dziecko – naśladuje terapeutę. Ten moment pozwala na zmodyfikowanie instrukcji, jeśli coś dziecku wyda się niejasne.
- Modelowanie – terapeuta modeluje instrukcje.
- Udzielanie wzmocnień i ich stopniowanie – bazowanie na pozytywnych zachowaniach, skojarzeniach i pozytywnych emocjach. Ustalamy jaka nagroda jest najatrakcyjniejsza dla dziecka i udzielamy jej w momencie wystąpienia pożądanego zachowania. Nagroda nie może być przekupstwem.
- Udzielanie informacji zwrotnych – muszą być nacechowane pozytywnie. Dziecko lepiej zapamięta komunikat pozytywny.
- Aktywne podpowiadanie – terapeuta pełni rolę wspierającą, nie powinien wyręczać dziecka przy wykonywaniu kroku z instrukcji. Należy też dać dziecku czas, aby mogło poprosić o pomoc, gdy jej potrzebuje.
- Przydzielenie zadań do wykonania – zadania do przećwiczenia w domu z rodzicami.
Najczęściej trening umiejętności społecznych prowadzony jest w diadach lub indywidualnie w przypadku dziecka nisko funkcjonującego.
